คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2049/2520

คดีก่อนที่จำเลยฟ้อง พ.มารดาโจทก์เพื่อให้ชำระหนี้ของผู้ตายซึ่งเป็นบิดาโจทก์หากไม่ชำระขอให้บังคับจำนองที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างนั้น เป็นกรณีเจ้าหนี้กองมรดกบังคับสิทธิเรียกร้องต่อทายาทของผู้ตายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1737,1738 เมื่อ พ.ทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับจำเลยว่า พ.จะโอนที่ดินกับบ้านซึ่งนำมาจำนองไว้นั้นให้แก่จำเลยเป็นการชำระหนี้จำนอง เมื่อ พ.ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้จัดการมรดก ถ้า พ.ไม่ดำเนินการก็ให้บังคับจำนองเอาทรัพย์จำนองขายทอดตลาดชำระหนี้ได้ทันที และศาลพิพากษาตามยอมแล้ว ดังนี้ ถือว่า พ.กระทำไปในฐานะทายาทของผู้ตายเพื่อจัดการเกี่ยวกับมรดกหาใช่กระทำในฐานะผู้ใช้อำนาจปกครองโจทก์ซึ่งเป็นผู้เยาว์ไม่ แม้โจทก์จะมีส่วนเป็นเจ้าของที่ดินในฐานะทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของผู้ตายก็ตาม กรณีไม่ต้องด้วยมาตรา 1546 ที่จะต้องได้รับอนุญาตจากศาลก่อน โจทก์จึงจะมาฟ้องขอให้ศาลพิพากษาว่าสัญญาประนีประนอมยอมความในคดีก่อนไม่ผูกพันโจทก์หาได้ไม่

โจทก์ฟ้องว่า หม่อมหลวงดรุณบิดาโจทก์ ได้กู้เงินจำเลย ๒๐๐,๐๐๐ บาท และจดทะเบียนจำนองที่ดินให้จำเลยไว้ ต่อมาบิดาโจทก์ถึงแก่กรรมจำเลยในฐานะเจ้าหนี้กองมรดกได้ฟ้องนางพิศมัยมารดาโจทก์ แล้วนางพิศมัยกับจำเลยได้ตกลงทำสัญญาประนีประนอมยอมความต่อศาลว่า จะชำระหนี้ให้จำเลยตามฟ้อง เมื่อศาลอนุญาตให้นางพิศมัยเป็นผู้จัดการมรดกแล้วจะโอนที่ดินและบ้านให้เป็นกรรมสิทธิ์แก่จำเลยภายใน ๗ วัน ถ้าไม่ดำเนินการให้จำเลยนำที่ดินมาขายทอดตลาดได้ โจทก์เห็นว่านางพิศมัยไม่มีสิทธิ์ทำสัญญาประนีประนอมดังกล่าวโดยไม่ได้รับอนุญาตจากศาล เพราะโจทก์เป็นเด็กและเป็นเจ้าของรวมในที่ดินและบ้านดังกล่าว ขอให้ศาลพิพากษาว่าสัญญาประนีประนอมเป็นโมฆะไม่ผูกพันโจทก์

จำเลยให้การว่า จำเลยเป็นเจ้าหนี้กองมรดกยังไม่ได้รับชำระหนี้ จึงชอบที่จะได้รับชำระหนี้จากทรัพย์สินในกองมรดกโดยเรียกร้องจากทายาทคนใดคนหนึ่งก็ได้ สัญญาประนีประนอมมีผลบังคับได้โดยสมบูรณ์ ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การที่จำเลยฟ้องนางพิศมัยในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ ๙๑๐๓/๒๕๑๖ ของศาลชั้นต้น เพื่อให้ชำระหนี้ของหม่อมหลวงดรุณ หากไม่ชำระก็ขอให้บังคับจำนองที่ดินโฉนดที่ ๑๔๓๐๕ พร้อมด้วยสิ่งปลูกสร้างนั้น เป็นกรณีที่เจ้าหนี้กองมรดกบังคับสิทธิเรียกร้องของตนต่อทายาทของผู้ตาย ตามมาตรา ๑๗๓๗, ๑๗๓๘ แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เมื่อนางพิศมัยทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับจำเลยในคดีดังกล่าวมีใจความว่า นางพิศมัยจะโอนที่ดินกับบ้านซึ่งนำมาจำนองไว้นั้นให้แก่จำเลยเป็นการชดใช้หนี้จำนองในเมื่อนางพิศมัยได้รับแต่งตั้งเป็นผู้จัดการมรดก ถ้านางพิศมัยไม่ดำเนินการดังกล่าว ก็ให้จำเลยบังคับจำนองนำที่ดินมาขายทอดตลาดชำระหนี้ได้ทันที และศาลพิพากษาตามยอมไปแล้ว ดังนี้ย่อมถือได้ว่านางพิศมัยกระทำไปในฐานะทายาทของผู้ตายเพื่อจัดการเกี่ยวกับทรัพย์มรดก หาใช่กระทำในฐานะผู้ใช้อำนาจปกครองโจทก์ซึ่งเป็นผู้เยาว์ แม้โจทก์ทั้งสามจะมีส่วนเป็นเจ้าของที่ดินดังกล่าวในฐานะทายาทผู้มีสิทธิรับมรดกของหม่อมหลวงดรุณก็ตาม กรณีก็ไม่ต้องด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๔๖ ที่จะต้องได้รับอนุญาตจากศาลเสียก่อน ศาลล่างทั้งสองพิพากษายกฟ้องโจทก์ชอบแล้ว ที่โจทก์ฎีกาว่าสัญญาประนีประนอมยอมความและคำพิพากษาตามยอมในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ ๙๑๐๓/๒๕๑๖ ของศาลชั้นต้นไม่ผูกพันกองมรดกฟังไม่ขึ้น

พิพากษายืน