คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2398/2517

คำว่า 'คู่สมรส' ของผู้รับบุตรบุญธรรมที่จะต้องให้ความยินยอมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584 นั้นหมายถึงสามีหรือภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย ถ้าผู้ให้ความยินยอมในการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมเป็นภรรยาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายของผู้รับบุตรบุญธรรม การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมย่อมไม่สมบูรณ์ไม่มีผลตามกฎหมาย

โจทก์ฟ้อง ว. ผู้เยาว์เป็นจำเลย แต่ใส่ไว้ในช่องคู่ความว่า 'เด็กชาย ว. โดย ก. บิดาผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลย' นั้น หมายความว่า ก. เป็นผู้ดำเนินคดีแทนจำเลยซึ่งเป็นผู้เยาว์ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 56 เท่านั้นเองหาใช่โจทก์ฟ้อง ก. เป็นจำเลยไม่

เมื่อการจดทะเบียนรับจำเลยเป็นบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ไม่มีผลตามกฎหมายแล้วบิดาโดยกำเนิดของจำเลยยังเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลยอยู่ และอยู่ในฐานะที่จะดำเนินคดีแทนจำเลยผู้เยาว์ได้

การที่จำเลยอ้างสิทธิเป็นบุตรบุญธรรมของผู้ตายซึ่งเป็นสามีโจทก์ และไปขอรับบำเหน็จตกทอดของผู้ตายด้วย ย่อมเป็นการโต้แย้งสิทธิของโจทก์ โจทก์มีอำนาจฟ้องจำเลยได้

คดีโจทก์ฟ้องขอให้แสดงว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ เพราะฝ่าฝืนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584ไม่ตกอยู่ในบังคับแห่งมาตรา 1590 ที่จะต้องฟ้องภายในกำหนด 1 ปีแต่มิได้มีกฎหมายบัญญัติกำหนดอายุความในเรื่องนี้ไว้ จึงมีกำหนดอายุความ 10 ปี ตามมาตรา 164

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นภรรยาของจ่าสิบตำรวจลออ จ่าสิบตำรวจลออจดทะเบียนรับเด็กชายวิทยาบุตรของนายกิมเอ็งนางจิราเป็นบุตรบุญธรรมโดยไม่ได้รับความยินยอมของโจทก์ต่อมาจ่าสิบตำรวจลออถึงแก่กรรมโจทก์แจ้งให้จำเลยไปจดทะเบียนถอนการเป็นบุตรบุญธรรมจำเลยเพิกเฉยขอให้ศาลสั่งว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับเด็กชายวิทยา เป็นโมฆะ

จำเลยให้การว่า นายกิมเอ็งมิได้เป็นผู้ใช้อำนาจปกครองของจำเลยแล้วโจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องนายกิมเอ็งในฐานะบิดาผู้ใช้อำนาจปกครองของจำเลยคดีนี้ ฟ้องโจทก์ขาดอายุความ การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมของจ่าสิบตำรวจลออ ชอบแล้วเพราะนางละออภรรยาที่มิได้จดทะเบียนสมรสของจ่าสิบตำรวจลออให้ความยินยอมแล้ว

ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับจำเลยไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมาย

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คู่สมรสของผู้จะรับบุตรบุญธรรมที่จะต้องให้ความยินยอมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584 หมายถึงสามีหรือภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย นางละออผู้ให้ความยินยอมในการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมรายนี้ไม่ใช่ภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมายของจ่าสิบตำรวจลออ การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับจำเลยจึงไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมาย

คดีนี้ โจทก์ฟ้องเด็กชายวิทยาเป็นจำเลย หาใช่ฟ้องนายกิมเอ็งเป็นจำเลยไม่ ที่โจทก์ใส่ไว้ในช่องคู่ความว่า เด็กชายวิทยา โดยนายกิมเอ็งบิดาผู้ใช้อำนาจปกครอง จำเลยนั้นหมายความว่านายกิมเอ็งเป็นผู้ดำเนินคดีแทนจำเลยซึ่งเป็นผู้เยาว์ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 56 เท่านั้นเอง เมื่อการจดทะเบียนรับจำเลยเป็นบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมายแล้ว นายกิมเอ็งบิดาโดยกำเนิดของจำเลยจึงยังเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลยอยู่ จึงอยู่ในฐานะที่จะดำเนินคดีแทนจำเลยได้

การที่จำเลยอ้างสิทธิเป็นบุตรบุญธรรมของจ่าสิบตำรวจลออสามีโจทก์ และจำเลยไปขอรับบำเหน็จตกทอดของจ่าสิบตำรวจลออด้วย ย่อมเป็นที่เห็นได้ชัดว่าเป็นการโต้แย้งสิทธิของโจทก์แล้วโจทก์มีอำนาจฟ้องจำเลยได้

คดีนี้ โจทก์ฟ้องขอให้แสดงว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ เพราะฝ่าฝืนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584 จึงไม่ตกอยู่ในบังคับแห่งมาตรา 1590 ที่จะต้องฟ้องภายในกำหนด 1 ปีเพราะมิใช่ฟ้องขอให้เลิกการรับบุตรบุญธรรม แต่ก็มิได้มีกฎหมายบัญญัติกำหนดอายุความในเรื่องนี้ไว้จึงมีกำหนดอายุความ 10 ปี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 164 คดีโจทก์จึงไม่ขาดอายุความ พิพากษายืน