คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 382/2527

สัญญาขายฝากอสังหาริมทรัพย์ระหว่างโจทก์กับจำเลยเป็นโมฆะเพราะมิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ โจทก์ต้องคืนที่ดินให้จำเลย จำเลยก็ต้องคืนเงินให้โจทก์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 406 ในลักษณะลาภมิควรได้เพราะเป็นการรับไว้โดยปราศจากมูลอันจะอ้างกฎหมายได้ และทำให้โจทก์เสียเปรียบ ทั้งตามคำฟ้องโจทก์ก็ได้บรรยายถึงเรื่องลาภมิควรได้ไว้แล้วที่ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยานทั้งสองฝ่ายเป็นการไม่ชอบ ศาลฎีกาให้ย้อนสำนวนไปให้ศาลชั้นต้นพิจารณาสืบพยานให้ได้ความเสียก่อนว่าจำเลยได้รับเงินค่าขายฝาก 30,000 บาท จากโจทก์หรือไม่แล้วพิพากษาใหม่

คดีในชั้นฎีกาเป็นคดีไม่มีทุนทรัพย์ โจทก์ชำระค่าขึ้นศาลมาอย่างคดีมีทุนทรัพย์ ศาลฎีกาให้คืนค่าขึ้นศาลที่ชำระเกินมาในชั้นฎีกาแก่โจทก์

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำสัญญาขายฝากที่ดินไว้แก่โจทก์ ในราคา๓๐,๐๐๐ บาท ครบกำหนดไถ่ จำเลยไม่นำเงินมาไถ่และไม่โอนที่ดินให้โจทก์ขอบังคับให้จำเลยใช้เงิน ๓๐,๐๐๐ บาทแก่โจทก์

จำเลยให้การว่าไม่เคยขายฝากที่ดินให้โจทก์ และจำเลยได้นำ น.ส.๓ไปประกันค่าสินค้าที่จำเลยซื้อเชื่อจากโจทก์ โจทก์หลอกให้จำเลยลงชื่อในสัญญาขายฝากแล้วนำไปกรอกข้อความเอง สัญญาขายฝากนี้มิได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นโมฆะ ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นงดสืบพยานทั้งสองฝ่าย พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า สัญญาขายฝากอสังหาริมทรัพย์ที่จำเลยทำไว้กับโจทก์เป็นโมฆะ เพราะมิได้ทำเป็นหนังสือจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ จำเลยให้การต่อสู้ว่าไม่ได้รับเงินค้าขายฝาก ๓๐,๐๐๐ บาทจากโจทก์ หากพิจารณาแล้วได้ความว่าจำเลยรับเงินค่าขายฝากจากโจทก์ เมื่อสัญญาขายฝากเป็นโมฆะ โจทก์ต้องคืนที่ดินให้จำเลย จำเลยต้องคืนเงินให้โจทก์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๔๐๖ ในลักษณะลาภมิควรได้ เพราะเป็นการรับไว้โดยปราศจากมูลอันจะอ้างกฎหมายได้ และทำให้โจทก์เสียเปรียบ เทียบเคียงได้ตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่ ๑๐๐๘/๒๕๑๐ ระหว่าง นายสุเวียง ศรีสุข โจทก์นายอ่วม ธรรมทอง จำเลยทั้งตามคำฟ้องของโจทก์พอถือได้ว่าโจทก์ได้บรรยายถึงเรื่องลาภมิควรได้ไว้แล้วต้องย้อนสำนวนไปให้ศาลชั้นต้นพิจารณาสืบพยานให้ได้ความเสียก่อนว่าจำเลยได้รับเงินค่าขายฝาก ๓๐,๐๐๐ บาทจากโจทก์หรือไม่ แล้วพิพากษาใหม่ ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยานทั้งสองฝ่ายเป็นการไม่ชอบ

พิพากษายกคำพิพากษาศาลล่างทั้งสอง ให้ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาใหม่ แต่คดีในชั้นฎีกาเป็นคดีไม่มีทุนทรัพย์ โจทก์ชำระค่าขึ้นศาลมาอย่างคดีมีทุนทรัพย์ ค่าขึ้นศาลที่ชำระเกินมาในชั้นฎีกาให้คืนแก่โจทก์