คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 660/2492

ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ ตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว ได้ออกประกาศกำหนดราคาข้าวสารที่ 1 กระสอบละ 115 บาทต่อมาข้าวมีราคาสูงขึ้นถึงกระสอบละ 180-190 บาทข้าหลวงประจำจังหวัดพร้อมทั้ง คณะกรรมการจังหวัดและเจ้าของโรงสีต่างๆมาประชุมพร้อมกันตกลงขอให้เจ้าของโรงสีขายข้าวช่วยเหลือข้าราชการในราคาถูกก่อน คือ ข้าวที่ 1 กระสอบละ 145 บาท ส่วนประชาชนขอให้ลดลงไปบ้างหลังจากที่ได้ตกลงในที่ประชุมแล้ว จำเลยได้ขายข้าวสารให้แก่ ร.ต.ต.สุนทร ราคากระสอบละ 180 บาท ต่อจากนั้นมาได้มีประกาศยกเลิกประกาศเดิมที่ให้ขายข้าวสาร ที่ 1 กระสอบละ 115 บาทเสีย ดังนี้ เป็นที่เห็นได้ว่าโดยมติที่ประชุมดังกล่าวแล้ว เป็นเหตุให้จำเลยเข้าใจว่าทางการอนุมัติมิต้องปฏิบัติตามคำสั่งกำหนดราคาข้าวเดิมนั้นแล้วจะว่าจำเลยเจตนาฝ่าฝืนคำสั่งหาได้ไม่

โจทก์ฟ้องหาว่าจำเลยสมคบกันขายข้าวสาร 1 กระสอบราคา 180 บาทให้แก่ ร.ต.ต.สุนทร เกินราคากว่าที่ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ตามพระราชบัญญัติการค้าข้าวประกาศห้ามไว้ขอให้ลงโทษ จำเลยที่ 1 ให้การว่าได้ขายข้าวเกินราคาในประกาศของเจ้าพนักงานจริง เพราะระหว่างนั้นข้าวขึ้นราคาคณะกรมการจังหวัดได้เรียกประชุมพ่อค้าโรงสีขอให้ตั้งราคาข้าวสารที่ 1 เพื่อช่วยเหลือข้าราชการกระสอบละ 145 บาท ผู้ซื้อจะต้องมีบัตรหรือหนังสือรับรองของทางราชการ การที่จำเลยขายเกินกว่าราคา 145 บาท เพราะผู้ซื้อมิได้นำบัตรหรือหนังสือมาแสดง จำเลยที่ 2 ปฏิเสธว่าไม่ได้สมคบกับจำเลยที่ 1 ศาลชั้นต้นพิพากษาจำคุกจำเลยที่ 1, 3 เดือน ปรับ 600 บาทตามฟ้องโทษจำคุกให้รอการลงอาญาไว้ ยกฟ้องจำเลยที่ 2

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้ยกฟ้องโจทก์สำหรับจำเลยที่ 1 ด้วย

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาฟังว่า เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2490 ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ได้ออกประกาศกำหนดราคาข้าวสารชนิดที่ 1 กระสอบละ 115 บาท ต่อมาวันที่ 18 มิถุนายน 2490 ข้าหลวงประจำจังหวัดพร้อมทั้งคณะกรมการจังหวัดและพ่อค้าได้ประชุมพิจารณาราคาข้าวที่กำหนดไว้เดิมโดยขณะนี้ข้าวมีราคากระสอบละ 180-190 บาท ที่ประชุมตกลงขอให้โรงสีขายข้าวช่วยเหลือข้าราชการในราคาถูกก่อน คือข้าวที่ 1 กระสอบละ 145 บาท ส่วนประชาชนให้ลดลงบ้าง หลังจากที่ได้ตกลงในที่ประชุมแล้วถึงวันที่ 27 มิถุนายน 2490 จำเลยที่ 1 ขายข้าวสารให้ ร.ต.ต.สุนทรกระสอบละ 180 บาท ต่อมาวันที่ 4 กรกฎาคมได้มีประกาศยกเลิกคำสั่งที่กำหนดให้ขายกระสอบละ 115 บาทนั้นเสีย ศาลฎีกาเห็นว่ามติของที่ประชุมดังกล่าวเป็นเหตุให้เข้าใจได้ว่า ทางการอนุมัติมิต้องปฏิบัติตามคำสั่งกำหนดราคาข้าวเดิมนั้นแล้ว จะว่าจำเลยเจตนาฝ่าฝืนคำสั่งหาได้ไม่ ที่จำเลยขายข้าวให้แก่ ร.ต.ต.สุนทรราคาเกินกว่าราคาที่ตกลงในที่ประชุมจะขายให้แก่ข้าราชการเป็นพิเศษในราคากระสอบละ145 บาท เป็นเรื่องผิดข้อตกลงในที่ประชุม หาใช่เรื่องฝ่าฝืนประกาศหรือคำสั่งตามฟ้องไม่

พิพากษายืน