คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 660/2492

ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ ตาม พ.ร.บ.การค้าข้าว ได้ออกประกาศกำหนดราคาข้าวสารที่ 1 กระสอบละ 115 บาทต่อมาข้าวมีราคาสูงขึ้นถึงกระสอบละ 180-190 บาทข้าหลวงประจำจังหวัดพร้อมทั้งคณะกรมการจังหวัดและเจ้าของโรงสีต่าง ๆ มาประชุมพร้อมกันตกลงขอให้เจ้าของโรงสีขายข้าวช่วยเหลือข้าราชการ ในราคาถูกก่อน คือ ข้าวที่ 1 กระสอบละ 145 บาท ส่วนประชาชนขอให้ลดลงไปบ้างหลังจากที่ได้ตกลงในที่ประชุมแล้ว จำเลยได้ขายข้าวสารให้แก่ ร.ต.ต.สุนทร ราคากระสอบละ 180 บาท ต่อจากนั้นมาได้มีประกาศยกเลิกประกาศเดิมที่ให้ขายข้าวสารที่ 1 กระสอบละ 115 บาทเสีย ดังนี้ เป็นที่เห็นได้ว่าโดยมติที่ประชุมดังกล่าว เป็นเหตุให้จำเลยเข้าใจว่าทางการอนุมัติมิต้องปฏิบัติตามคำสั่งกำหนดราคาข้าวเดิมนั้นแล้ว จะว่าจำเลยเจตนาฝ่าฝืนคำสั่งหาได้ไม่.

โจทก์ฟ้องหาว่าจำเลยสมคบกันขายข้าวสาร ๑ กระสอบ ราคา ๑๘๐ บาทให้แก่ ร.ต.ต.สุนทร เกินราคากว่าที่ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ตาม พ.ร.บ.การค้าข้าวประกาศห้ามไว้ ขอให้ลงโทษ จำเลยที่ ๑ ให้การว่าได้ขายข้าวเกินราคาในประกาศของเจ้าพนักงานจริง เพราะระหว่างนั้นข้าวขึ้นราคา คณะกรมการจังหวัดได้เรียกประชุมพ่อค้าโรงสีขอให้ตั้งราคาข้าวสารที่ ๑ เพื่อช่วยเหลือข้าราชการกระสอบละ ๑๔๕ บาท ผู้ซื้อจะต้องมีบัตรหรือหนังสือรับรองของทางราชการ การที่จำเลยขายเกินกว่าราคา ๑๔๕ บาท เพราะผู้ซื้อมิได้นำบัตรหรือหนังสือมาแสดง จำเลยที่ ๒ ปฏิเสธว่าไม่ได้สมคบกับจำเลยที่ ๑ ศาลชั้นต้นพิพากษาจำคุกจำเลยที่ ๑,๓ เดือน ปรับ ๖๐๐ บาทตามฟ้องโทษจำคุกให้รอการลงอาญาไว้ ยกฟ้องจำเลยที่ ๒

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้ยกฟ้องโจทก์สำหรับจำเลยที่ ๑ ด้วย

โจทก์ฎีกา,

ศาลฎีกาฟังว่า เมื่อวันที่ ๒๘ พฤษภาคม ๒๔๙๐ ข้าหลวงประจำจังหวัดในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ได้ออกประกาศกำหนดราคาข้าวสารชะนิดที่ ๑ กระสอบละ ๑๑๕ บาท ต่อมาวันที่ ๑๘ มิถุนายน ๒๔๙๐ ข้าหลวงประจำจังหวัดพร้อมทั้งคณะกรมการจังหวัดและพ่อค้าได้ประชุมพิจารณาราคาข้าวที่กำหนดไว้เดิมโดยขณะที่ข้าวมีราคากระสอบละ ๑๘๐-๑๙๐ บาท ที่ประชุมตกลงขอให้โรงสีขายข้าวช่วยเหลือข้าราชการในราคาถูกก่อน คือข้าวที่ ๑ กระสอบละ ๑๔๕ บาท ส่วนประชาชนให้ลดลงบ้าง หลังจากที่ได้ตกลงในที่ประชุมแล้ว ถึงวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๔๙๐ จำเลยที่ ๑ ขายข้าวสารให้ ร.ต.ต.สุนทรกระสอบละ ๑๘๐ บาท ต่อมาวันที่ ๕ กรกฎาคม ได้มีประกาศยกเลิกคำสั่งที่กำหนดให้ขายกระสอบละ ๑๑๕ บาทนั้นเสีย ศาลฎีกาเห็นว่ามติของที่ประชุมดังกล่าวเป็นเหตุให้เข้าใจได้ว่า ทางการอนุมัติมิต้องปฏิบัติตามคำสั่งกำหนดราคาข้าวเดิมนั้นแล้ว จะว่าจำเลยเจตนาฝ่าฝืนคำสั่งหาได้ไม่ ที่จำเลยขายข้าวให้แก่ ร.ค.ต.สุนทรราคาเกินกว่าราคาที่ตกลงในที่ประชุมจะขายให้แก่ข้าราชการเป็นพิเศษในราคากระสอบละ ๑๔๕ บาท เป็นเรื่องผิดข้อตกลงในที่ประชุม หาใช่เรื่องฝ่าฝืนประกาศหรือคำสั่งตามฟ้องไม่

พิพากษายืน.