คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 908/2493

โจทก์ฟ้องขอแบ่งมรดกของผู้ตายจากจำเลย โดยบรรยายว่าได้ตกลงแบ่งปันทรัพย์มรดกกันคนละกึ่ง แล้วต่างได้ปกครองร่วมกันมา จึงขอให้ศาลพิพากษาแบ่งทรัพย์ตามที่ตกลงแบ่งกันคนละครึ่ง แม้ทางพิจารณาจะได้ความว่า ในการตกลงแบ่งกันนั้น โจทก์ได้ที่ดินแปลงซีกตะวันตกจำเลยได้ซีกตะวันออก ศาลก็จะพิพากษาแบ่งให้ตามนั้นไม่ได้เพราะโจทก์ไม่ได้ตั้งรูปคดีมาในทางขอแบ่งตามส่วนที่ครอบครองและมิได้นำรังวัดให้ปรากฏว่าส่วนที่ตนครอบครองนั้นแค่ไหน ศาลต้องพิพากษาให้ประมูลหรือขายทอดตลาด แล้วแบ่งเงินกันคนละครึ่ง

โจทก์ฟ้องในฐานมารดาผู้แทนโดยชอบธรรมของเด็กหญิงหนูพันบุตรเรียกทรัพย์มรดกของนายแดงบิดาเด็กจากจำเลยซึ่งเป็นภรรยานายแดงโดยอ้างว่า เมื่อนายแดงตายแล้ว จำเลยกับเด็กหญิงหนูพันตกลงแบ่งทรัพย์มรดกกันต่างฝ่ายได้ทรัพย์ตามบัญชีท้ายฟ้องคนละกึ่ง จึงขอให้ศาลบังคับให้จำเลยแบ่งทรัพย์ตามบัญชีท้ายฟ้องให้โจทก์กึ่งหนึ่ง

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้เอาที่ดินตามแผนที่หมายเลข 2, 3, 4 และหมาย 1 เฉพาะในเส้นสีเขียว ส่วนนอกเส้นสีเขียว 1 ใน 3 เป็นของจำเลย อีก 2 ใน 3 เข้ากองมรดกแล้วแบ่งให้โจทก์จำเลยคนละครึ่งจำเลยฝ่ายเดียวอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้เฉพาะส่วนที่ดินหมายเลข 1 เป็นของโจทก์จำเลยคนละครึ่ง โดยโจทก์ได้ส่วนตะวันตก จำเลยได้ส่วนตะวันออก ทรัพย์อื่นให้ยกฟ้อง

โจทก์จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ที่ดินหมายเลข 1 นั้น โจทก์จำเลยได้มีการแบ่งปันและครอบครองมาด้วยกันจริง แต่ที่ศาลอุทธรณ์ชี้ขาดให้แบ่งที่ดินโดยโจทก์ได้ซีกตะวันตกจำเลยได้ซีกตะวันออกนั้นเห็นว่าโจทก์ไม่ได้ตั้งรูปคดีมาในทางขอแบ่งตามส่วนที่ครอบครองและมิได้นำรังวัดให้ปรากฏในแผนที่พิพาทว่าส่วนที่ตนครอบครองนั้นแค่ไหน ทั้งเมื่อศาลชั้นต้นแบ่งที่นอกเส้นสีเขียวให้เป็นสมรสของจำเลยเสีย 1 ใน 3 โจทก์ก็พอใจมิได้อุทธรณ์แล้ว โจทก์จึงควรได้ในที่แปลงนี้เพียงเท่าคำพิพากษาศาลชั้นต้น พิพากษาแก้ว่าที่ดินหมายเลข 1 ภายในเส้นสีเขียวทั้งหมดกับ 2 ใน 3 ส่วนของที่ดินแปลงนี้ นอกเส้นสีเขียวเป็นกองมรดกของนายแดง ให้ประมูลหรือขายทอดตลาด แล้วแบ่งเงินกันคนละครึ่ง นอกจากนี้ยืน