คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 1754

ในกรณีที่เป็นผัวเมียตามกฎหมายเก่า เมื่อไม่ปรากฏว่าทั้งสองฝ่ายมีสินเดิม ก็ต้องแบ่งสินสมรสให้แก่สามี 2 ส่วน ภรรยา 1 ส่วน
ศาลชั้นต้นฟังว่า จำเลยปกครองมรดกแทนโจทก์ เมื่อศาลอุทธรณ์ยกฟ้องในข้อที่ไม่มีทรัพย์มรดก โจทก์ฎีกา ฝ่ายจำเลยเถียงในชั้นฎีกาในข้ออื่น มิได้เถียงในข้อปกครองแทน ดังนี้ศาลฎีกาคงถือว่าจำเลยปกครองมรดกแทนโจทก์
โจทก์ฟ้องแบ่งมรดกและตีราคามาในคำขอท้ายฟ้องด้วยนั้นศาลพิพากษาให้แบ่งทรัพย์ตามส่วนที่โจทก์ขอโดยไม่ต้องจำกัดให้ได้รับเกินราคาท้ายฟ้องได้ เพราะการตีราคามานั้นเพื่อเรียกค่าธรรมเนียมศาล
ผู้ร้องขอส่วนแบ่งมรดกมาในศาลชั้นต้น เมื่อคดีสู่ศาลสูง ผู้ร้องก็ยื่นคำร้องขอส่วนแบ่งในชั้นศาลสูงอีกได้โดยไม่ต้องทำเป็นอุทธรณ์ฎีกา

ตัวแทนฟ้องเรียกหนี้มฤดกต่อมาตัวการตาย ตัวแทนก็คงมีอำนาจดำเนินคดีต่อไปได้ตาม ป.ม.แพ่งฯ มาตรา 828 แม้ตัวแทนเป็นบุตรของตัวการก็ไม่ทำให้สิ้นอำนาจ เพราะตัวการอาจทำพินัยกรรม์ตั้งผู้อื่นจัดการมฤดก หรือยกทรัพย์มฤดกให้คนอื่นได้
คดีที่ตัวแทนดำเนินคดีแทนตัวการซึ่งตายไปแล้วนั้น ผู้จัดการมฤดกร้องขอเข้าเป็นโจทก์แทนได้

ตัวแทนฟ้องเรียกหนี้มรดก ต่อมาตัวการตาย ตัวแทนก็คงมีอำนาจดำเนินคดีต่อไปได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 828 แม้ตัวแทนเป็นบุตรของตัวการก็ไม่ทำให้สิ้นอำนาจ เพราะตัวการอาจทำพินัยกรรมตั้งผู้อื่นจัดการมรดกหรือยกทรัพย์มรดกให้คนอื่นได้
คดีที่ตัวแทนดำเนินคดีแทนตัวการซึ่งตายไปแล้วนั้นผู้จัดการมรดกร้องขอเข้าเป็นโจทก์แทนได้

ตามสัญญากล่าวว่า "ผู้เช่าซื้อยอมให้ผู้ให้เช่าเรียกร้องราคาที่นาเมื่อหนึ่งเมื่อใดได้ ในเมื่อผู้ให้เช่าต้องการ" เช่นนี้ไม่ได้ตกลงกันว่าจะใช้เงินกันเป็นจำนวนเท่านั้นเท่านี้คราว ไม่เป็นสัญญาเช่าซื้อ แต่เป็นสัญญาจะซื้อขาย
สัญญาจะซื้อขายที่ดินกันนั้น ถ้าผู้ซื้อไม่ฟ้องขอให้ผู้รับมฤดกผู้ขายโอนที่ดินภายใน 1 ปีย่อมขาดอายุความ

ตามสัญญากล่าวว่า 'ผู้เช่าซื้อยอมให้ผู้ให้เช่าเรียกร้องราคาที่นาเมื่อหนึ่งเมื่อใดได้ ในเมื่อผู้ให้เช่าต้องการ' เช่นนี้ไม่ได้ตกลงกันว่าจะใช้เงินกันเป็นจำนวนเท่านั้นเท่านี้คราว ไม่เป็นสัญญาเช่าซื้อ แต่เป็นสัญญาจะซื้อขาย
สัญญาจะซื้อขายที่ดินกันนั้น ถ้าผู้ซื้อไม่ฟ้องขอให้ผู้รับมรดกผู้ขายโอนที่ดินภายใน 1 ปี ย่อมขาดอายุความ

พฤตติการณ์ที่ถือว่าเป็นการปกครองมรดกร่วมกันมา
ทายาทที่ปกครองทรัพย์มรดกร่วมกันมาย่อมฟ้องร้องกันได้ ไม่ขาดอายุความตาม ม.1748 แม้จะได้ทำสัญญาจะแบ่งมรดกกันไว้ และได้มอบทรัพย์มฤดกให้ปกครองเมื่อพ้น 1 ปีนับแต่วันเจ้ามรดกตาย

ทายาทโดยธรรมจะฟ้องขอแบ่งที่ดินมฤดกซึ่งมีชื่อทายาทอีกคนหนึ่งแต่ผู้เดียวในโฉนดที่ดินมฤดกนั้น ไม่จำเป็นต้องร้องขอให้ศาลสั่งเพิกถอนนิติกรรมการโอนนั้นก่อน คำขอบังคับในฟ้องย่อมเป็นการขอเพิกถอนไปในตัว
ทายาทผู้เยาว์ซึ่งอยู่ในความปกครองของพี่สาวตลอดมา และพี่สาวเป็นผู้ปกครองทรัพย์มฤดกแทนนั้น แม้จะปกครองมาตั้ง 10 ปีก็ไม่ขาดอายุความ

มารดาทำหนังสือสัญญายกที่ดินและสิ่งปลูกสร้างในที่ดินซึ่งเป็นที่ตั้งโรงทำน้ำโซดาให้แก่จำเลย สิ่งปลูกสร้างในที่ดินหมายถึงโรงเรือนเท่านั้น เครื่องจักร์ทำน้ำโซดาและอุปกรณ์ในการทำน้ำโซดาไม่ใช่เป็นส่วนควบของที่ดินนั้นด้วย
จำเลยเป็นผู้เก็บรักษาทรัพย์มฤดกและดำเนินการค้าไว้เป็นกองกลางก่อนแบ่งให้ทายาท แม้เกิน 1 ปีนับแต่เจ้ามฤดกตาย ผู้รับมฤดกก็ฟ้องขอแบ่งได้

ฟ้องแบ่งมรดกพายไน 1 ปีแล้วยื่นคำร้องเพิ่มเติมฟ้องเมื่อเกิน 1 ปีนับแต่เจ้ามรดกตายนั้น ไม่ถือว่าฟ้องเพิ่มเติมนั้นขาดอายุความ.
เมื่อฟ้องกันแล้วอายุความย่อมสดุดหยุดลง

ฟ้องแบ่งมรดกภายใน 1 ปีแล้วยื่นคำร้องเพิ่มเติมฟ้องเมื่อเกิน 1 ปีนับแต่เจ้ามรดกตายนั้น ไม่ถือว่าฟ้องเพิ่มเติมนั้นขาดอายุความ เมื่อฟ้องกันแล้วอายุความย่อมสดุดหยุดลง